Universität zu Köln

Biró, India ORCID: 0009-0002-7474-3360 (2025). Sprachen und Schriften in der linguistischen Landschaft des Kosovos und Südwestserbiens. Masters thesis, Universität zu Köln.

PDF Biró 2025 Sprachen und Schriften in der linguistischen Landschaft des Kosovos und Südwestserbiens.pdf - Accepted Version Download (7MB)

Abstract

Thema dieser Arbeit sind die linguistischen Landschaften (LL) dreier Städte im Südwestbalkan, die jeweils auf unterschiedliche Art von der serbischen, bosnischen und albanischen Sprache geprägt sind: Prizren im Südwesten der Republik Kosovo, Nord-Mitrovica im serbisch dominierten Nordteil des Kosovos, und Preševo als zu 93 % von albanischsprachigen Menschen bewohnte Stadt in Serbien. Die Analyse zeigt, dass das Serbokroatische in Prizren in Bottom-Up-Schildern gar nicht vorkommt und sogar einige Top-Down-Schilder monolingual albanisch sind. Teilweise sind auf albanische Interferenz zurückzuführende Rechtschreibfehler im Serbokroatischen zu finden. Das Bosnische als eine der Amtssprachen von Prizren tritt extrem selten als eigene Version auf, aber das Serbokroatische wird in Schriftzügen der Gemeinde und Regierung ausschließlich lateinisch geschrieben. In einigen Top-Down-Schildern findet sich auch das Türkische. In Nord-Mitrovica wird durch die fehlende Anerkennung kosovarischer Gesetze auf mehrsprachige Beschilderung verzichtet. Die serbischen Schilder sind zu 86 % kyrillisch beschriftet. Wider Erwarten ist in der LL von Nord-Mitrovica auch Albanisch zu finden, allerdings nur in Seitenstraßen. In Preševo ist die Top-Down-LL größtenteils zweisprachig auf Albanisch und Serbisch gestaltet. Entgegen einigen Behauptungen überwiegt das Albanische in der Bottom-Up-LL nicht, die ein ausgewogenes Sprachenverhältnis zeigt. In nur 15 % der serbokroatischen Schilder in Preševo und fast nur in Top-Down-Beschilderung wird die kyrillische Schrift verwendet. In allen drei Städten ist Englisch die zweithäufigste Sprache in einsprachigen Schildern nach Albanisch oder Serbokroatisch. Insgesamt sind vor allem Nord-Mitrovica und Prizren Beispiele für den Kampf um Raum und Repräsentation, der über die LL eines konfliktbehafteten Ortes ausgetragen wird.

Item Type:	Thesis (Masters thesis)
Translated title:	Title Language Languages and Scripts in Linguistic Landscapes of Kosovo and South-Western Serbia English Jezici i pisma u jezičkom pejzažu Kosova i jugozapadne Srbije Serbian Gjuhët dhe shkrimet në peisazhin gjuhësor të Kosovës dhe Serbisë jugperëndimore Albanian
Translated abstract:	Abstract Language This thesis examines the linguistic landscapes (LL) of three cities in the southwestern Balkans, each of which is influenced in different ways by the Serbian, Bosnian, and Albanian languages: Prizren in the southwestern part of the Republic of Kosovo, North Mitrovica in the Serbian-dominated northern part of Kosovo, and Preševo, a city in Serbia that is 93% Albanian-speaking. The analysis shows that Serbo-Croatian does not appear at all on bottom-up signs in Prizren, and even some top-down signs are monolingual Albanian. Some spelling mistakes in Serbo-Croatian can be attributed to Albanian interference. Bosnian, one of the official languages of Prizren, appears extremely rarely as a separate version, but Serbo-Croatian is written exclusively in the Latin alphabet in municipal and government signage. Some top-down signs also contain Turkish. In North Mitrovica, multilingual signage is not used due to the lack of recognition of Kosovar laws. 86% of Serbian signs are written in Cyrillic. Against expectations, Albanian can also be found in the LL of North Mitrovica, but only in side streets. In Preševo, top-down LL is largely bilingual in Albanian and Serbian. Contrary to some claims, Albanian does not predominate in bottom-up LL, which shows a balanced language ratio. The Cyrillic alphabet is used in only 15% of the Serbo-Croatian signs in Preševo and almost exclusively in top-down signage. In all three cities, English is the second most common language on monolingual signs after Albanian or Serbo-Croatian. Overall, especially North Mitrovica and Prizren are prime examples of the struggle for space and representation that is played out through the LL of a town affected by conflict. English Ova teza ispituje jezičke pejzaže tri grada na jugozapadnom Balkanu, od kojih je svaki na različite načine pod uticajem srpskog, bosanskog i albanskog jezika. Prizren, grad na jugozapadu Republike Kosovo, Severna Mitrovica, u severnom delu Kosova u kojem dominiraju Srbi, i Preševo, grad u Srbiji gde 93% stanovništva govori albanski. Analiza pokazuje da se srpskohrvatski jezik u Prizrenu uopšte ne pojavljuje na natpisima tipa „bottom-up“, a čak su i neki natpisi tipa „top-down“ jednojezični, albanski. U srpskohrvatskim verzijama nađe se i neke pravopisne greške zbog albanske interferencije. Bosanski, jedan od službenih jezika Prizrena, vrlo retko se pojavljuje kao sopstvena verzija, ali se srpskohrvatski jezik u opštinskim i vladinim oznakima piše isključivo latinicom. Neki „top-down“-natpisi sadrže i turski jezik. U Severnoj Mitrovici, višejezična oznaka nije dostupna zbog nepoštovanja kosovskih zakona. 86% srpskih natpisa je napisano ćirilicom. Suprotno očekivanjima, albanski se može naći na jezičkom pejzažu Severne Mitrovice, ali samo u sporednim ulicama. U Preševu, „top-down“-oznaka je uglavnom dvojezična, na albanskom i srpskom jeziku. Protivno nekim tvrdnjama, albanski jezik ne dominira u jezičkom pejzažu „bottom-up“, koji pokazuje uravnotežen odnos jezika. Ćirilično pismo se koristi samo u 15% srpskohrvatskih natpisa u Preševu i skoro samo na oznaci „top-down“. U sva tri grada, engleski je drugi najčešće korišćen jezik u jednojezičnim natpisima, posle albanskog ili srpskohrvatskog. Generalno, posebno Severna Mitrovica i Prizren su primeri borbe za prostor i reprezentaciju koja se odvija kroz jezički pejzaž jednog mesta pogođenog sukobom. Serbian Kjo tezë shqyrton peisazhet gjuhësore të tre qyteteve në Ballkanin Jugperëndimor, secili i ndikuar në mënyra të ndryshme nga gjuhët serbe, boshnjake dhe shqipe: Prizreni në jugperëndim të Republikës së Kosovës, Mitrovica e Veriut në pjesën veriore të dominuar nga serbët e Kosovës, dhe Presheva, një qytet në Serbi ku 93% e popullsisë flet shqip. Analiza tregon se gjuha serbo-kroate në Prizren nuk shfaqet fare në mbishkrime dhe shenja të tipit „bottom-up“, dhe madje disa mbishkrime të tipit „top-down“ janë shqipe njëgjuhëse. Për shkak të ndërhyrjes së gjuhës shqipe, disa gabime drejtshkrimore mund të gjenden në shkrimet serbo-kroate. Boshnjakishtja, një nga gjuhët zyrtare të Prizrenit, shfaqet jashtëzakonisht rrallë si version i veçantë, por gjuha serbo-kroate është shkruar ekskluzivisht në latinisht në shenjat dhe shkrimit komunale dhe qeveritare. Disa mbishkrime „top-down“ përmbajnë edhe gjuhën turke. Në Mitrovicën e Veriut, shenja shumëgjuhëse nuk janë të disponueshme për shkak të mosrespektimit të ligjeve të Kosovës. 86% e shenjave serbe janë shkruar në alfabetin cirilik. Ndryshe nga se pritej, shqipja mund të gjendet në peisazhin gjuhësor të Mitrovicës Veriore, por vetëm në rrugët anësore. Në Preshevë, mbishkrime „top-down“ janë kryesisht dygjuhëse, në shqip dhe serbisht. Ndryshe nga disa pretendime, gjuha shqipe nuk dominon në peisazhin gjuhësor „bottom-up“, gjë që tregon një përpjesëtim të ekuilibruar gjuhësor. Alfabeti cirilik përdoret vetëm në 15% të shenjave serbo-kroate në Preshevë dhe pothuajse vetëm në tabelat „top-down“. Në të tre qytetet, anglishtja është gjuha e dytë më e zakonshme në mbishkrime njëgjuhëse, pas shqipes ose serbo-kroatishtes. Në përgjithësi, veçanërisht Mitrovica e Veriut dhe Prizreni janë shembuj të luftës për hapësirë dhe përfaqësim që zhvillohet përmes peisazheve gjuhësore të një vendi të prekur nga konflikti. Albanian
Creators:	Creators Email ORCID ORCID Put Code Biró, India ibiro1@uni-koeln.de orcid.org/0009-0002-7474-3360 UNSPECIFIED
URN:	urn:nbn:de:hbz:38-785502
Series Name at the University of Cologne:	Opera Slavica Coloniensia
Volume:	30
Date:	2025
Publisher:	Universitäts- und Stadtbibliothek Köln
Place of Publication:	Köln
ISSN:	2748-6060
Language:	German
Faculty:	Faculty of Arts and Humanities
Divisions:	Faculty of Arts and Humanities > Fächergruppe 5: Moderne Sprachen und Kulturen > Slavisches Institut
Subjects:	Language, Linguistics Other languages
Uncontrolled Keywords:	Keywords Language linguistic landscape; multilingualism; Serbian language; Albanian language; Bosnian language; Serbo-Croatian; Kosovo; Serbia; language conflict; Cyrillic; Latin alphabet; sociolinguistics English
Date of oral exam:	16 June 2024
Referee:	Name Academic Title Bunčić, Daniel Prof. Dr.
Related URLs:	Author/Lecturer/Editor
Refereed:	Yes
URI:	http://kups.ub.uni-koeln.de/id/eprint/78550